Kerstpakket: Kleine investering, groot effect.

‘’Crisis? Er zijn niet veel bedrijven die het kerstpakket afschaffen. Het is ook geen enorme hap uit het budget. Het gaat ook altijd om het idee. Een flesje wijn is altijd leuk om te krijgen.’’

Buitenlandse toeristen die hier de kerstdagen doorbrengen, zullen zich verbazen over al die Nederlanders die in december met grote, glimmende dozen over straat sjouwen. Het kerstpakket is dan ook een typisch Nederlandse traditie. De oorsprong ervan ligt op het platteland. Aan het begin van de negentiende eeuw boden de boeren mensen die hen een zalig kerstfeest kwamen wensen iets te eten en te drinken aan in de vorm van warme chocolademelk of brood met amandelspijs. Knechten en meiden waren traditiegetrouw op Tweede Kerstdag vrij om het kerstfeest bij hun familie door te brengen. De boer gaf hen iets mee voor het thuisfront in de vorm van voedsel of drank. Zo verspreidde deze traditie zich langzaam over het hele land.

Ook ambachtslieden en kantoorpersoneel kregen een mand met lekkernijen mee naar huis voor de feestdagen. Later werden daar kleine cadeautjes aan toegevoegd en zo nam het kerstpakket door de jaren heen vele vormen aan. Iedereen heeft wel herinneringen aan een werkende ouder die thuis kwam met een grote doos en aan het daaropvolgende spannende ritueel: met het hele gezin de inhoudt ontdekken.
‘’Zo’n vijf tot acht jaar geleden was het de trend om elk jaar een ander product te doen’’, herinnert Dennis van Zanten, algemeen directeur van Webwinkel Kerstpakketten XL (www.kerstpakkettenxl.nl), zich. ‘’ Er was elk jaar wel een artikel dat het goed deed: een pizzapan, een chocoladefondue of een decoratieve schaal. Een paar jaar geleden zijn we teruggegaan naar hoe het vroeger was.’’
De trend zit volgens Van Zanten in volume. ‘’Net als vroeger willen we een goed gevuld en groot kerstpakket op tafel met etenswaren waar we de feestdagen mee doorkomen. Iets blijvends in de vorm van non-food of hardware wordt daarnaast ook gewaardeerd.’’
Ook (nog steeds) populair: de duurzame pakketten. Cadeau-leverancier More than gifts werd zes jaar geleden opgericht en sprong toen in die niche. Alle kerstpakketten en relatiegeschenken van dit bedrijf zijn duurzame, fairtrade en/of biologische producten met een verhaal. ‘’Dit jaar scoort het themapakket ‘Kweek je eigen groenten’ enorm’’, zegt hoofd commerciële zaken René Hof, ‘’maar ook spellen, zoals ons zelf ontworpen IJsberen spel, doet het goed.’’

Emotioneel niveau

Waardering is het codewoord als het om kerstpakketten gaat. ‘’Het is een kleine investering die een groot effect heeft op de arbeidsmotivatie’’, vindt Van Zanten. Hij herinnert zich een ondernemer die vorig jaar moest bezuinigen en daarom de kerstpakketten besloot af te schaffen. Van Zanten, droogjes: ‘’Het personeel was op zijn zachtst gezegd teleurgesteld. In januari hing de klant aan de lijn voor een verlate bestelling met de woorden; ‘Dit doe ik nooit meer’.’’
Jaap van Ginneken, massapsycholoog en auteur van onder andere ‘Het enthousiasmevirus’ begrijpt die emotie van het personeel wel. Van Ginneken: ‘’ Geen kerstpakket geven is kortzichtig ondernemen. Veel ondernemers runnen hun bedrijf op rationeel niveau, terwijl ze het moeten runnen op emotioneel niveau met oog voor de beleving van het personeel.’’
De psycholoog beschrijft een casus uit zijn boek die zich jaren geleden afspeelde bij KLM. Het personeel van de luchtvaartmaatschappij stond onder druk door werkstress en aangekondigde bevriezingen van de lonen. Van Ginneken interviewde piloten en stewardessen om inzicht te krijgen in de emoties. ‘’ Ik sprak een piloot die klaagde over maandenlange stress en nauwelijks ondersteuning had van het bedrijf. Maar aan het eind van het jaar kreeg hij een mooie fles wijn en daarbij barstte hij in tranen uit. Dat is betekenisvol. Een piloot met een topsalaris kan zelf een prima wijn kopen, maar het bedrijf schonk hem die fles en had daarmee oog voor het gevoelsleven van de werknemers. Dat kleine beetje waardering maakt de frustraties van het afgelopen jaar goed.’’ Volgens Van Ginneken geef je als bedrijf met een geschenk het signaal dat je op prijs stelt dat de medewerker er is. ‘’Het is een verbinding tussen het bedrijf en thuis. Die leg je niet met een lullig en routineus pakket waarover niet is nagedacht.’’

Crisisproof

Vooral ook in crisistijd moet je je medewerkers volgens Van Zanten een leuk pakket meegeven. ‘’December is toch een cadeaumaand en juist als het met het bedrijf wat minder gaat, is het goed om je mensen te laten weten dat je ze waardeert en bedankt voor hun inzet.’’

‘’Geen kerstpakket geven is kortzichtig ondernemen.Veel ondernemers runnen hun bedrijf op rationeel niveau, terwijl ze het moeten runnen op emotioneel niveau met oog voor de beleving van het personeel.’’

Dat veel ondernemers dit ook doen, blijkt uit de cijfers. Van Zanten: ‘’In de jaren dat het kerstpakket niet aftrekbaar was en in de crisisjaren is er niet minder bij ons besteld. Het kerstpakket is dus zeker crisisproof’’.
René Hof: ‘’Er zijn klanten die vorig jaar nog pakketten van zeventig euro aanschaften, maar dit jaar vanwege de recessie geen kerstpakket meer afnemen. Het was logischer geweest om beide jaren een pakket van vijfendertig euro te doen. Er zijn niet veel bedrijven die het kerstpakket afschaffen. Het is ook geen enorme hap uit het budget. Het gaat ook om het idee. Een flesje wijn is altijd leuk om te krijgen.’’
Natuurlijk zijn er altijd medewerkers die zeggen niets te geven om een kerstpakket. Niet naar luisteren, is het advies van psycholoog Van Ginneken. ‘’Werknemers kunnen zich laatdunkend uitlaten over het kerstpakket of zeggen dat ze liever die zeventig euro bij hun salaris hebben, maar er is een verschil tussen wat ze zeggen en wat ze voelen. Ze zijn zich er niet van bewust dat die peperkoek gevoelens van waardering – extra en gratis! – bij ze oproept. Heb oog voor dat gevoelsleven. Mensen zijn trots op hun beroep en bedrijf, ze zijn onderdeel van de cultuur en het moreel van het bedrijf. Ze hebben het gevoel dat ze samen opgewassen zijn tegen de taken en druk. Die collectieve sentimenten zingen rond in elk bedrijf.’’

‘’Werknemers kunnen zich laatdunkend uitlaten over het kerstpakket of zeggen dat ze liever iets meer salaris hebben, maar er is een verschil tussen wat ze zeggen en wat ze voelen.’’

Onderzoeken

Waarderen dus, die medewerkers die een jaar lang hart voor de zaak hebben gehad. Maar: met het geven van een kerstpakket ben je er nog niet als ondernemer. De inhoud telt ook en de verwachtingen zijn elk jaar weer hooggespannen. De keuze is gigantisch. Kerstpakketten XL heeft een collectie van meer dan duizend pakketten die is gebouwd op pijlers als Luxe, Landenthema, Techno, Voor mannen, Voor vrouwen of Zelf samenstellen. Ook andere aanbieders van kerstpakketen maken het ondernemers gemakkelijk met thema’s. Een rondje struinen door het aanbod levert van alles op. Het weekendje Weg-pakket, het Bierpakket, Het Eco-pakket, het pakket Sneeuwscheppen, het pakket Vuurtje Stoken enzovoort. De kerstpakketten experts baseren de inhoud van de pakketten op enquêtes onder de ontvangers, analyses van het koopgedrag van de Nederlanders en trends. Hof: ‘’We organiseren kerstmarkten waarbij we vanzelf merken welke producten hard gaan, zoals de wokpan en verzorgingsproducten van bijvoorbeeld Rituals. Daar kun je bij het samenstellen van de pakketten rekening mee houden.’’

Dennis van Zanten: ‘’Uit onze onderzoeken blijkt dat twintig procent van de mensen houdt van het keuzeconcept waarbij ze zelf voor een bedrag iets mogen uitzoeken in een online catalogus, maar tachtig procent wil graag een traditioneel pakket.’’
Ook bij collega René Hof zijn de pakketten net iets populairder. ‘’ De verhouding is bij ons zestig tegen veertig procent. Maar onze cadeaus hebben dan ook allemaal een andere waarde waardoor klanten niet vastzitten aan de prijsklasse. Ze kunnen voor een groot cadeau kiezen of juist voor allemaal goedkopere cadeaus.’’

Scheve ogen

Natuurlijk zullen er altijd zure gezichten zijn in een bedrijf. Mensen hebben hoge verwachtingen die niet altijd uitkomen. Daarnaast zijn er ook medewerkers die met scheve ogen naar elkaar kijken. Waarom krijgt de nieuweling die in november is begonnen, hetzelfde pakket als de medewerker die er al jaren werkt? Ook voor werkgevers kan het ingewikkeld worden. Want hoe beloon je stagiaires en ander tijdelijk personeel ten opzichte van de vaste krachten? Jaap van Ginneken adviseert om geen verschil te maken. ‘’Iedereen krijgt hetzelfde, want als je onderscheid gaat maken is het einde zoek. Zend dat signaal uit, iedereen is hetzelfde, van ceo tot portier.’’

De 8 do’s and don’ts als u voor Kerstman speelt

1: Projecteer uw eigen cadeauwensen niet op uw personeel, maar kies een kerstpakket waarvan u zeker weet dat het door velen wordt gewaardeerd.

2: Zoek uw pakket met zorg uit en houd rekening met uw doelgroep.

3: Heeft u een klein bedrijf en kent u uw personeel goed? Stel voor elk personeelslid een ander pakket samen waarbij u aandacht geeft aan persoonlijke smaak of hobby’s.

4: Zijn er onder uw personeel mensen die uit overtuiging niet drinken, geen varkensvlees eten of bijvoorbeeld een voedselallergie hebben? Ze zullen het zeker waarderen als u de inhoudt van het kerstpakket afstemt op hun eet-en drinkpatroon.

5: Kerstpakketten doneren aan de Voedselbank is goed voor het imago van het bedrijf. Maar liever niet zonder overleg met uw personeel. Dus niet klakkeloos mededelen dat de kerstpakketten dit jaar worden weggeschonken, maar voorzichtig polsen of uw medewerkers hiervoor open staan.

6: Kortingsbonnen kunnen, mits ze passen bij de ontvanger. Het personeel van een ziekenhuis in Hoofddorp was onaangenaam verrast met een korting bon van € 50,- voor een botoxbehandeling en stuurde het geschenk massaal terug naar de raad van bestuur.

7: Maak iets speciaals van het uitgiftemoment. Laat de leverancier bijvoorbeeld een persoonlijke kerstgroet meeverpakken, geef een leuke speech en haal de bijzondere momenten van het afgelopen jaar aan, organiseer een kerstborrel of ander gezellig samenzijn. Dat geeft het pakket nog meer gewicht.

8: Kijk bij het uitzoeken van een pakket naar kwaliteit en niet naar kwantiteit en laat u niet misleiden door mooie foto’s of aantallen. Een streekproduct is duurder dan een standaard kerstpakketfood, maar het belandt niet zo snel achter in de kast. Als iets lekker is, krijgt u zeker enthousiaste reacties van het personeel terug.

Een bekend kerstpakket bedrijf hield een poll onder ontvangers van een kerstpakket met de vraag: ‘Wat wilt u graag wel en wat absoluut niet in uw pakket?’.
De uitslag:

Wel:
Luxe verzorgings- en badproducten, chocola, cadeaubon, (geur)kaarsen.

Niet:
Linnengoed (handdoeken, servetten), servies of pannensets, kortingsbonnen, kaas, lever of paté, ‘vieze’ snacks.

Dit zijn de fiscale spelregels

Kerstpakketten vallen onder de noemer loon in natura. U mag dan ook geen contant geld geven als kerstpakket. Een cadeaucheque of Pluim telt niet als contant geld en mag dus weer wel.

2013 is het één na laatste jaar waarin u als ondernemer mag kiezen of u het kerstpakket laat vallen onder het eindheffingsloon of de werkkostenregeling voor iedereen verplicht. Deze regeling vervangt alle bestaande fiscale regels voor vergoedingen en houdt het volgende in:

U mag 1,4% van de totale loonsom besteden aan vergoedingen en geschenken zoals het kerstpakketten. Kom u boven deze forfaitaire vrije ruimte uit, dan betaalt u over het te veel uitgegeven bedrag een eindheffing van 80%.

Kiest u voor het eindheffingsloon, dan geldt dat u per kalenderjaar per personeelslid € 70,- mag uittrekken voor geschenken. Hierover mag u een eindheffing toepassen van 20%. Een kerstpakket van € 70,0 kost dan uiteindelijk € 84,-

Geeft u een werknemer ook al een cadeautje met diens verjaardag? En overschrijdt u het grensbedrag? Boven de € 272,- betaalt de werknemer dan inkomstenbelasting over zijn geschenken.

Bron: De Zaak 2013 “Kennisnetwerk voor ondernemers